HAL VE KAL FARKI  گرنه علم حال فوق قال بودى كه بدى بنده أعيان بخارى خوجه نساج را Gerne ilmi hal fevki kal budî ki budi, bende a'yani buharâ hocai nessaci ra. Eğer(kalb ve kalıb ile,  bütün organlarla Kur'an'ın ve sünnetin hayata aktarılması ve kalbin fıkhı demek olan)hâl ilmi,(sadece sözde ve dilde kalıp yaşanmayan ve kalbe intikal etmeyen ve belki yaşanmadığı icin sahibinin aleyhinde hüccet olacak olan ve bazılarının tabiriyle) kâl ilminden daha üstün olmasaydı,Buharâ'nın ileri gelenleri,dokumacı Ali diye bilinen Ali Ramiteni'nin sevenleri ve bağlıları olur muydu? Tasavvuf erbabından Ali Ramiteni Buhara'ya yerleşmek ister,bir talebesini oturma müsaadesi almak için Buhara emirine gönderir,Emir tamam bizim şehrimize yerleşsin bir mahsuru yok der,  bu öğrenci Ali Ramiteniye gider valinin söylediğini aktarır,Ramiteni der ki: Git ondan yazılı bir belge al, talebe bir daha gider ve vali: Peki peki yazalım diyerek filan kişi Buharada ikamet edebilir diye bir belge yazar imzalar ve mühürleyip verir. Ali Ramiteni kilim dokuyarak insanları kendi dergahına davet eder parası olmayana para verir,işi olmayana iş bulmaya çalışır ve onlarla yüce Allah'ı zikreder ibadet ederler,cemaatle namaz kılarlar, dokumacılıkta elde ettiği parayı onları dağıtır kısa zamanda talebeleri sevenleri çoğalır.Haset edenler Buhara emirine giderler ve:Durum kritik bu kişiyi Buhara'dan çıkarın zira otoriteniz satılacak derler,Emir adamlarını gönderip Ali Ramiteni'nin buharayı terk etmesini ister,Ali Ramiteni der ki: Biz buraya izinsiz gelmedik ve izin kağıdını çıkarıp oturum belgesini gösterir, tabi yıllar geçmiş aradan emir bunu duyunca verdiği oturum belgesini hatırlar ve mahcup olur ve der ki: gerçekten bu alim,bu zat Çok akıllı çok temkinli bir insandır onun ayağına gidilir der ve yardımcılarıyla,âlimlerle devlet erkânı ile giderler bu zatı ziyaret ederler ve sohbet halkasına,ilim halkasına otururlar.Özü ve sözü ile yaşayan hal ehli için denir ki:    حال رجل فى الف رجل خير من الف رجل فى رجل  Yaşayan(hâl ehli) bir kişinin bin kişiye tesiri, yaşamayıp sadece konuşan(kâl ehli) bin kişinin, bir kişiye tesirinden fazladır. Elbette hâl olsun,kâl olsun ilim şereflidir, ama ilim amel ile vucud ve kuvvet bulur,hayat bulur.Amel varsa ilim oraya yerleşir yoksa yüz bulamayan bir misafir misali göç eder gider.  İşte: لو لحال لم يكن فضل على قال لما كان أعيان بخارى عبد نساج على Hâl ilmi kâl ilmine  fâik olmasaydı Buharâ'nın ileri gelenleri Dokumacı Ali'nin sevenleri bağlıları olmazdı  gerçeğini bu çerçevede değerlendirmek gerekir. Yüce Allah bizlere ve bütün mümin kardeşlerimize bilmediklerimizi öğrenmeyi, bildiklerimizle amel etmeyi hal ehli olmayı,hal ve gönül ehlinin sevgisin inasîb eylesin.Âmîn.